لیست کامل مطالب سایت
چت آنلاین

اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) علائم، درمان و مشاوره

اختلال نقص توجه و بیش فعالی

اختلال نقص توجهه (کم توجهی) و بیش فعالی یک اختلال روانی، رفتاری و رشدی محسوب می شود که به فعالیت های بیش از حد، همراه با بی توجهی و رفتارهای تکانه ای (ناگهانی و هیجانی) گفته می شود.

علائم کلی اختلال کم توجهی و بیش فعالی

اختلال بیش فعالی بطور کلی دارای سه نشانه زیر است:

  1. کم توجهی و عدم تمرکز (یادگیری کند)
  2. فعالیت زیاد
  3. تکانش گری یا رفتار بدون فکر و ناگهانی (تکانه ای)

برخی یا همه این سه علامت در افراد سالم هم بروز می کند و نمی توان آنرا نشانه بیش فعالی دانست بلکه زمانی این نشانه ها خبر از بروز اختلال می دهد که زندگی فرد را دچار مشکل و اختلال کند .

در مورد روش تشخیص بیش فعالی در ادامه صحبت خواهیم کرد.

ADHD

اختلال کم توجهی - بیش فعالی را در پزشکی با عنوان اختصاری ADHD که مخفف عبارت Attention Deficit Hyperactivity Disorder است، می شناسند.

افراد مشهور بیش فعال

این اختلال بسیار شایع است و در صورت تشخیص و درمان، مشکلی برای فرد ایجاد نخواهد کرد بگونه ای که ممکن است یک کودک دارای این اختلال، روزی یکی از مشاهیر جهان شود.

از جمله افراد مشهور دارای اختلال بیش فعالی می توان به افراد زیر اشاره کرد:

بیش فعالی در کودکان و بیش فعالی در بزرگسالان

این اختلال که به اختصار ADHD گفته می شود، معمولا در کودکان رخ می دهد و به بیش فعالی کودکان معروف است.

این اختلال با افزایش سن رو به بهبود می رود اما در صورتیکه بهبود پیدا نکند، ممکن است علائم آن افزایش یابد.

حدود 15 تا 20 درصد مبتلایان درمان نشده و بیش فعالی آنها در بزرگسالی نیز ادامه پیدا می کند که البته حالت پرتحرکی در آنها از بین رفته ولی سایر علائم باقی می ماند.

علائمی چون:

در بین بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی شایع است.

انواع اختلال ADHD

کودکان دارای این اختلال معمولا رفتارهای شبیه به هم دارند اما به طور کلی می توان بخاطر تفاوت های رفتاری آنها را در چند دسته تقسیم کنند.

به طور کلی بیش فعالی در سه دسته تقسیم می شود:

  1. اختلال بیش فعالی و رفتارهای تکانه ای (Hyper Active Disorder - HD)
  2. اختلال کمی توجهی و عدم تمرکز (Attention Deficit Disorder - ADD)
  3. اختلال ترکیبی (Attention Deficit Hyperactivity Disorder - ADHD)

اختلال بیش فعالی و رفتارهای تکانه ای

در این نوع اختلال، مشکل اصلی فرد مبتلا، فعالیت بیش از حد و رفتارهای بدون فکر و ناگهانی و یا به بیان دیگر رفتارهای تکانه ای است.

نشانه ها و علائم بیش فعالی

اختلال بیش فعالی در عمل نشانه هایی دارد که از همان فعالیت زیاد و بی قراری و رفتارهای هیجانی و ناگهانی سرچشمه می گیرد. بعنوان مثال:

اختلال بی توجهی و عدم تمرکز

در این اختلال مشکل اصلی عدم تمرکز مبتلاست و خبری از بیش فعالی نیست، که تشخیص آن هم سخت خواهد بود زیرا عدم تمرکز مبتلا، برخلاف فعالیت زیاد، براحتی قابل تشخیص توسط دیگران نیست.

علایم و نشانه های اختلال عدم توجه

اختلال عدم توجه، علایم و نشانه های زیادی دارد که اکثرا به همان بی توجهی فرد مبتلا مربوط می شوند.

به نمونه های از علایم و نشانه ها در زیر اشاره می کنیم:

اگر بخواهیم این نشانه ها را بصورتی عملی تر ذکر کنیم می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

بیش فعالی ترکیبی

همانطور که از نام آن مشخص است ترکیبی از دو حالت اول است و این افراد، تمام علایم از جمله فعالیت بیش از حد، کم توجهی و رفتارهای تکانه ای را دارند.

متاسفانه این نوع از اختلال از دو حالت قبلی شیوع بیشتری دارد. به بیان دیگر، اکثر مبتلایان، همزمان به هر دوی این اختلال ها مبتلا هستند.

میزان شیوع بیش فعالی

شایع ترین اختلال در بین کودکان تا دوران بلوغ، بیش فعالی است

در مورد میزان شیوع این اختلال آمارهای متفاوتی ارائه شده است اما بنظر می رسد که حدود ۳ الی ۵ درصد کودکان قبل از هفت سالگی دارای اختلال بیش فعالی می باشند.

این میزان را حتی تا 11 درصد هم ذکر کرده اند که بنظر می رسد کمی زیاد باشد!

متاسفانه معمولا افرادیکه دارای این اختلال هستند مبتلا به اختلالات روانی دیگری مثل افسردگی با اختلال دو قطبی هم هستند.

ارتباط جنسبت و بیش فعالی

بیش فعالی بیشتر در کودکان پسر مشاهده می شود و پسرها بیشتر مبتلا به بیش فعالی می شوند.

این نسبت بطور تقریبی 3 تا 5 برابر است.

نحوه تشخیص اختلال کم توجهی و بیش فعالی

تشخیص این اختلال ممکن است سخت یا آسان باشد و با توجه به اینکه نشانه های این اختلال در سنین کم بروز پیدا می کند، بیش از همه وظیفه والدین است که آنرا تشخیص دهند.

اولین نشانه های بیش فعالی در چه سنی بروز می کند؟

کودکان بیش فعال حتما قبل از هفت سالگی نشانه های خود را بروز می دهند.

گاهی بیش فعالی در همان دوران نوزادی نیز قابل تشخیص می باشد.

علت و عوامل موثر در به وجود آمدن اختلال بیش فعالی کودکان

سه عامل اصلی که در ایجاد اختلال بیش فعالی موثر هستند عبارتند از:

  1. ژنتیک و وراثت
  2. مشکلات زمان بارداری و زایمان
  3. محیط

تاثیر ژنتیک و وراثت بر ایجاد اختلال بیش فعالی

تحقیقات نقش ژنتیک و وراثت را در بروز اختلال بیش فعالی تائید می کند.

حداقل یک سوم از کودکان بیش فعال، دارای والدینی با سابقه بیش فعالی هستند

تفاوت هایی در ساختار مغز افراد بیش فعال نسبت به افراد عادی وجود دارد که نشاندهنده تاثیر ژنتیک در بروز اختلال بیش فعالی است.

بارداری، زایمان و کودک بیش فعال

بروز مشکلات برای جنین یا نوزاد در حین حاملگی یا زایمان می تواند منجر به افزایش احتمال ابتلای کودک به اختلال ADHD یا بیش فعالی شود که از جمله این مشکلات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

تاثیر محیط برای ایجاد اختلال بیش فعالی

آنچه بعنوان مشکلات زمان بارداری و زایمان اشاره شد از جمله تاثیر عوامل محیطی بر افزایش احتمال بیماری بیش فعالی هست اما علاوه بر آنها می توان به موارد زیر هم اشاره کرد:

تفاوت کودک بیش فعال و کودک پر جنب و جوش

گاهی والدین کودکان پر جنب و جوش که معمولا حرف گوش کن نیستند را بیش فعال می نامند و در مسیر اشتباه تربیتی این کودکان را سر خورده می کنند.

اما باید توجه داشت که شیطنت و جنب و جوش زیاد آنها نشانه بروز این اختلال در آنها نیست و نباید فورا نگران شوند.

نحوه تشخیص بیش فعالی کودک

نحوه تشخیص این اختلال در دو حالت کم توجهی و بیش فعالی کمی متفاوت است اما بطور کلی باید:

  1. کودک اکثر علائمی که برای اختلال ذکر شده را داشته باشد.
  2. کودک حداقل 5 سال داشته باشد و این علائم قبل از 7 سالگی در او دیده شده باشد.
  3. حداقل 6 ماه این علائم را داشته باشد.

فراموش نکنید که هر شیطنتی را نمی توان تعبیر به بیش فعالی کرد، تشخیص نهایی در این زمینه بعهده پزشک متخصص است.

نحوه برخورد با کودکان بیش فعال

در برخورد و تربیت کودکان بیش فعال باید صبر و حوصله زیادی به خرج داد.

این کودکان بسیار پر انرژی هستند و برای تخلیه انرژی آنها را می توان با بازی و ورزش مناسب که آسیب به خود و اطرافیان نزنند، سرگرم کرد.

به علت کم توجه بودن این کودکان، آموزش به آنها بسیار سخت است

تمرین و تکرار برای کودکان بیش فعال در یادگیری آنها موثر است به طوری که حتما کودکان را در انجام هر کاری مشارکت دهیم مثلا به صورت پرسش و پاسخ یا همکاری در انجام امور ساده.

بیش فعالی و آموزش تحصیلی

کودکان بیش فعال علی رغم هوش عادی و قابل قبول، در یادگیری ناتوان هستند و معمولا در آموزش های تحصیلی عدم پیشرفت دارند و ناتوانی های یادگیری، اکثرا همراه با بی قراری، بی توجهی و بی دقتی است.

پیامد های بیش فعالی در آینده کودکان

والدین باید توجه داشته باشند که کودکان دارای اختلال بیش فعالی کم توجهی بخاطر این اختلال شرایط متفاوتی از دیگر کودکان دارند و نحوه تربیت این کودکان نیاز به مشاوره از متخصص دارند چرا که کودکان بیش فعالی که در مسیر درست تربیت نشوند در آینده افرادی ضد اجتماعی، افسرده و با گرایش بیش از حد به مصرف مواد مخدر خواهند شد.

زندگی کودکان بیش فعال

  1. نوزادی

    زندگی کودکان بیش فعال از همان ابتدای نوزادی با بی قراری، کم خوابی، گریه های ممتد و شب بیداری ها شروع می شود.

    در این مرحله‌ که از مشاوره و دارو نمی توان استفاده کرد، آغوش مادر، نوازش کردن، و خوردن شیر مادر، می تواند در آرام کردن کودک موثر باشد.

  2. کودکی

    کودک بیش فعال معمولا برای والدین و اجتماع غیر قابل تحمل می شود

    در این مرحله کودک پرحرف، لجباز، و بسیار بی نظم می شود.

    والدین می توانند از همان ابتدای کودکی از مشاور برای تربیت کودک خود کمک بگیرند.

  3. دوران مدرسه

    بیش فعالان در مدرسه کاملا برای معلم قابل تشخیص هستند، کودکانی که:

    • از ابتدای ورود به حیاط مدرسه توانایی ایستادن در صف را ندارند.
    • در کلاس توانایی یک جا نشستن را دارا نیستند.
    • معمولا دوستی در کلاس ندارند و از طرف همسالان ترد می شوند.
    • وسایل خود را گم می کنند.
    • در حیاط مدرسه دوستان خود را هل می دهند.
    • زنگ تفریح را همیشه در حال دویدن و تحرک بیش از حد هستند.
  4. نوجوانی

    اگر تا این زمان کودک بیش فعال تحت مشاوره قرار نگرفته باشند ممکن است عواقب بدی برای آینده او داشته باشد و شخص میتلا به بیش فعالی، فردی بزهکار و ... تبدیل شود.

درمان بیش فعالی

پزشکان برای درمان کودکان بیش فعال از دو روش درمان استفاده می کنند:

  1. درمان مشاوره ای
  2. درمان دارویی

البته در غالب اوقات ترکیبی از این دو روش برای درمان بیش فعالی استفاده می شود ولی طبیعیست که در هر حالتی نیاز به درمان مشاوره ای بوده و نسبت به درمان دارویی بیش فعالی ارجحیت دارد.

درمان مشاوره ای بیش فعالی

در مراحل اولیه با مراجعه به مشاور و راهنمایی برای والدین و جلساتی برای کودکان شروع به درمان می کنند.

والدین خوب است که حتی قبل از حاملگی هم در زمینه بیش فعالی و راه های جلوگیری از ابتلا به این اختلال، اطلاعات کسب کنند زیرا برخی از عوامل بروز بیش فعالی در زمان حاملگی کودک رخ می دهد.

ضمنا لازم است که والدین با شناخت نشانه های ابتلا به این اختلال، سریعا مشکل را در فرزند خود یافته و اقدام به درمان او کنند.

والدین و اطرافیان کودک باید ضمن آشنائی با اقتضائات رفتاری یک کودک بیش فعال، ضمن درک او، راه های ارتباط بهتر با او را بیاموزند و بدانند با اون چگونه باید برخورد کنند.

درمان مشاوره ای برای خود شخص مبتلا نیز بسیار کمک کننده است و در ایجاد آرامش در وی کمک خواهد کرد.

مشاوره رایگان اینترنتی بیش فعالی

اگر نیاز به مشاوره رایگان و غیر حضوری برای بیش فعالی هستید میتونید از سرویس مشاوره رایگان هم سوالی استفاده کنید.

درمان دارویی بیش فعالی

در موارد جدی تر بیش فعالی باید به پزشک مراجعه کرد و پزشکان متخصص با دارو درمان را ادامه می دهند.

داروهای که معمولا پزشک تجویز می کند ریتالین، اکواریم و دکسدرین و ... می باشند.

این داروها ممکن است بسیار موثر باشند اما عوارضی مهم و گاها خطرناکی هم دارند لذا بهیچ عنوان بدون نظر پزشک حق مصرف خودسرانه آنها را ندارید.

انواع داروهای بیش فعالی

  1. داروهای محرک: بیشتر برای کودکان استفاده می شود و 70 تا 80 درصد موثر هستند ولی متاسفانه عواقب و عوارض زیاد و گاها جبران ناپذیری دارند.
  2. داروهای غیرمحرک: که برای کنترل این اختلال استفاده می شوند.

درمان های دارویی چقدر موثر هستند؟

متاسفانه در زمینه درمان اختلال بیش فعالی، تحقیقات کمی انجام شده است، به همین دلیل داروهای کمی به منظور درمان این اختلال تجویز می شود. اما بهرحال تاثیر این داروها اثبات شده است.

کمک والدین به فرزندان دارای اختلال بیش فعالی

  1. والدین می توانند با پیدا کرده راه های برای خالی کردن انرژی کودک به او کمک کنند.
  2. وقت بیشتری برای کودک بگذارند.
  3. خوردن صبحانه بسیار مهم است.
  4. با او بازی و ورزش کنند و موسیقی برای آنها پخش کنند.
  5. برای نظم دادن به وسایل به آنها کمک کنند.
  6. وقتی کاری را درست انجام می دهند به آنها جایزه دهند.
  7. حتما برای قدم زدن کودک رو به بیرون از منزل ببرید.
  8. کارهای را که می توانند درست انجام دهند را مرتب به آنها بگویند.
  9. از مواردی که شرایط را برای کودک سخت می کند دوری کنید (مثل تنبیه و دعوا کردن).
  10. برای زندگی کودک برنامه ریزی کنید تا او بداند که چه کارهایی باید انجام دهد.
  11. راجع به اختلالشان با آنها حرف بزنند.
  12. از معاشرت و رفت و آمد با افراد و خانواده های که از مواد مخدر و الکل استفاده می کنند به شدت دوری کنند
  13. به فرزند خود کمک کنند که بتواند به راحتی راجع به مشکل خود با یک مشاور یا پزشک صحبت کند و ارتباط خود را با پزشک قطع نکند.
  14. ورزش را حتما در برنامه فرزند خود قرار دهید .
  15. از مربی و معلم فرزندتان کمک بگیرید.
  16. اگر فرزند شما دچار افسردگی شده است حتما نزد پزشک بروید.
  17. به فرزند خود بگوید که واقعا انجام برخی کارها برای آنها سخت است اما به این منظور نیست که توانایی انجام آن را ندارند.
  18. رقص و آواز و ورزش به فرزندتان کمک می کند.

نویسنده ی مقاله ی "اختلال بیش فعالی و کم توجهی بهمراه علت، علائم و مشاوره درمان"

این مطلب توسط سحر نجفی نوشته، و توسط تیم "هم سوالی"، ویرایش شده است.

لطفا یک گزینه را انتخاب کنید