روش های تربیت کودک مسئولیت پذیر
مسئولیت پذیری کودکان
مسئولیت پذیری کودکان همواره یکی از چالش برانگیزترین مسائل والدین بوده است.
مسئولیت پذیری ویژگی ای اکتسابی است و هرگز بصورت ژنتیکی به فرد منتقل نمی شود. در نتیجه والدین نقش بسزایی در ایجاد احساس مسئولیت پذیری در افراد، خصوصاً از سنین کودکی دارند.
در این مقاله باهم به بررسی روش های تربیت کودک مسئولیت پذیر خواهیم پرداخت.
اهمیت تربیت کودک مسئولیت پذیر
فرزندانی که حاضر به پذیرش و به عهده گرفتن کاری که والدین بعهده شان می گذارند نبوده و از زیر مسئولیت ها شانه خالی می کنند، ضمن ایجاد احساس شکست و خشم در والدین خود، در بزرگسالی نیز با پیامدهای عدم مسئولیت پذیر بودن مواجه خواهند شد.
این افراد در زندگی شخصی و خانوادگی و اجتماعی خود با مشکلات بسیاری مواجه خواهند شد و جامعه را نیز گریبان گیر بی مسئولیتی هایشان خواهند کرد.
تفاوت مسئولیت و وظیفه
وظیفه کاری است که فرد، از روی جبر و بدون اختیار، ملزم به انجام آن است، اما مسئولیت، امری اختیاری، و انتخابی آگاهانه است.
فرد با درنظر گرفتن چیزی که در قبال انجام مسئولیت عایدش می شود تصمیم میگیرد که آن کار را بر عهده بگیرد یا نگیرد.
آیا امتیازات پذیرش و انجام مسئولیت همیشه مادی است؟
این امتیازات گاهی می تواند مادی باشد. مثلا کودکی که در ازای پذیرش و به اتمام رساندن مسئولیتی که به او محول شده از امکانات تفریحی بیشتری برخوردار می شود.
اما این به آن معنا نیست که در ازای پذیرش مسئولیت همیشه باید بدنبال امتیاز مادی بود.
گاهی فرد با پذیرفتن و انجام مسئولیتی که بعهده اش می گذارند از احترام و جایگاه بهتری در نظر دیگران برخوردار خواهد شد.
القای احساس ارزشمند بودن به کودکان پس از انجام مسئولیت ها، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
6 راهکار برای تربیت کودک مسئولیت پذیر
- مشخص بودن موضوع درخواست
باید درخواست و پیام مورد نظر خود را دقیقا به کودک تفهیم کنید.
گاهی درست انجام ندادن مسئولیتی که به کودک واگذار کرده اید به دلیل عدم دانایی مورد نیاز او نسبت به موضوع درخواست شماست.
- تقویت رابطه سالم
معمولا زمانی که کودکی مسئولیت ناپذیر است ریشه و علت این رفتار در خشم نهفته ی او نسبت به والدینش جستجو می شود.
درنتیجه برای داشتن فرزند مسئولیت پذیر باید همواره درصدد ایجاد رابطه ای سالم و سرشار از محبت باشیم.
اگر کودک احساس کند عشق بی قید و شرط شما در تمام طول زندگی متوجه اوست، این احساس به او القا می شود که او موجودی دوست داشتنی است. در نتیجه کارها را با احساس رضایت مندی و خوشحالی مضاعف به انجام می رساند.
- چسباندن برچسب ارزشمندی روی کارها
اگر کودک احساس کند شما تنها به دلیل اینکه کس دیگری حوصله ی پذیرش آن مسئولیت را ندارد، آن را به او محول کرده اید، طبیعی است که از پذیرش آن سر باز زند.
باید کاری را از کودک بخواهید که مطابق با توانایی او بوده و به او احساس ارزشمندی بدهد.
تصویر مثبتی که از کارها به کودک می دهیم موضوع مهمی برای پذیرش مسئولیت است.
در عین حال باید مراقب باشید که در بزرگ جلوه دادن کارها غلو نکنید، زیرا این کار در آینده موجب عدم اعتماد کودکان به گفته های شما می شود.
- دادن احساس استقلال به کودک
اگر کودکان از سنین پایین مستقل شدن را تمرین کنند آمادگی شان برای پذیرش مسئولیت ها بیشتر خواهد شد.
تقویت احساس استقلال یعنی کاری را که کودک مطابق با توانایی و سن خود می تواند به تنهایی انجام دهد به او واگذار کنیم.
صرفا به دلیل اینکه زمان بیشتری صرف می کند یا ممکن است با شکست مواجه شود، انجام تمام کارها را خودمان به دست نگیریم.
کودکان وابسته در آینده کمتر مسئولیت پذیر خواهند شد.
- دادن حق انتخاب به کودک
زمانی که به کودک قدرت تصمیم گیری می دهید و او را با پیامد تصمیم هایش مواجه می کنید او یاد می گیرد که در قبال انتخاب هایش مسئول بوده و نتایج کارهایش به گردن خود اوست.
صرف نظر از مطلوب بودن یا نبودن نتیجه ی آن تصمیم، کودک در می یابد که تصمیماتش برای والدینش با ارزش بوده و از سمت آنها قابل درک و احترام است.
کودکان مسئولیت پذیر، کودکانی هستند که قدرت تصمیم گیری دارند.
- تفهیم مفهوم تبادل
کودک باید بداند که در قبال چیزی که در خانواده کسب می کند و بدست می آورد باید چیزی هم بدهد.
کودکانی که همیشه مصرف کننده ی مطلق بوده اند و یا قبل از اینکه چیزی را درخواست کنند همه چیز در اختیارشان قرار گرفته است، دچار احساس طلبکار بودن نسبت به اطرافیان و اجتماع می شوند.
این کودکان دچار ضعف شدید در رشد شخصیت شده و نمی توانند درک کنند که برای برطرف کردن نیازهای خود و اطرافیانشان باید نقش ها را بعهده بگیرند و مسئولیت ها را به انجام برسانند.
با تمرین پیوسته ی روش های ذکر شده میتوانیم فرزندانی مسئولیت پذیر و در نتیجه جامعه ای سالم تر داشته باشیم.
نویسنده ی مقاله ی "آموزش تربیت کودک مسئولیت پذیر و ایجاد حس مسئولیت در کودکان"
این مطلب توسط فائزه ریاضی نوشته، و توسط تیم "هم سوالی"، ویرایش شده است.